Twórcą etyki, proponującej kontrolę nad własnymi pragnieniami, jest Budda. Imię to oznacza człowieka przebudzonego, takiego, który, dzięki miłości i współczuciu, osiągnie zbawienie. Imię Budda przypisano Siddharcie Gautamie, który twierdził, że przed nim żyło już sześciu przebudzonych, a ostatni, który przyjdzie, dokończy wszelkie działania.
Hinduski pustelnik Siddharta doznał olśnienia po 49 dniach medytacji. Swoje przemyślenia objawił pięciu mędrcom, którzy pod ich wpływem zmienili swoją życiową postawę. Odrzucili umartwianie się na rzecz rezygnacji z zaspokajania pragnień. W ten sposób powstała pierwsza wspólnota mnichów, określanych buddystami. W swoim życiu kierowali się „drogą środka”, nauką, głoszoną przez Buddę.
Budda uważał, że cierpienie ludzi ma swoje źródło w niezaspokojonych ambicjach i pragnieniach. Jedynie wyzwolenie się ze wszystkich pożądliwości, jakim ulega człowiek, doprowadzi do spokoju i wyzwolenia, czyli nirwany. Osiągnięcie takiego stanu nareszcie doprowadzi do zakończenia kolejnych przemian, a stan nirwany może osiągnąć każdy, bez względu na przynależność stanową i majątek. W ten sposób buddyzm stał się ruchem religijnym, który proponował uniwersalistyczne wartości.
Według religijnych ksiąg buddyjskich, można zostać buddą, po spełnieniu następujących działan:
– należy odrodzić się w świecie po poprzednim przebywaniu w niebiosach,
– znaleźć się w łonie matki,
– narodzić się,
– zgłębiać nauki i zostać mistrzem w ich opanowaniu,
– doznawać radości z towarzystwa przyjaciół i przyjemności z dostatku,
– wyrzec się światowych celów,
– prowadzić ascetyczny tryb życia,
– udać się pod drzewo Bodhi, miejsce oświecenia,
– pokonać złe moce,
– osiągnąć oświecenie,
– dokonać obrotu kołem przemian,
– osiągnąć nirwanę.
Kaznodziejska działalność Siddharty
Przez pięćdziesiąt lat Budda prowadził działania kaznodziejskie. Wędrował po kraju, nauczając napotkanych ludzi i powiększając grono mnichów. Wszędzie spotykał się z zainteresowaniem i sympatią. Początkiem klasztorów buddyjskich, były skromne schronienia, w których mnisi pogłębiali wiedzę i przeczekiwali porę deszczową. Została stworzona także wspólnota kobiet mniszek.
Historię, przypisujące Buddzie czynienie cudów i boskie cechy, powstały po jego śmierci. Budda zmarł około 480 roku p. n. e. w Kuśingarze. Prawdopodobnie przy zmarłym zgromadzili się władcy sąsiadujących państw i podzielili między siebie relikwie, składając je w dziesięciu stupach. W ten sposób uznali, ze Budda był boskim awatarą.
Buddyzm na Dalekim Wschodzie
Filozofia buddyjska stała się popularna w szerokim odbiorze dopiero po trzystu latach od śmierci Siddharty. Cesarz Aśoka postanowił wyprawić misję, szerzącą nauki buddyjskie, w kierunku Cejlonu. Stamtąd, począwszy od II wieku, buddyzm dotarł do Indonezji, Birmy, Tajlandii i Kambodży. Chiny poznały etykę buddyjską około 61 roku, ale rozpowszechniła się ona dopiero w VI wieku, gdy do władzy doszła turecka dynastia Wei. Z Chin buddyzm dotarł do Korei, Wietnamu i Japonii. Od XII wieku w niektórych krajach, większą popularność zdobył islam.
Na świecie żyje około 600 milionów ludzi, kierujących się w życiu naukami Buddy.